افراد زیادی تمایل به کار کردن در خانه و راه‌اندازی کسبوکار خانگی دارند. دلایل این افراد می‌تواند شخصی باشد یا دلایلی مانند دوری از ترافیک شهری و داشتن زمانی منعطف که با سبک زندگی‌شان هم‌خوانی دارد. همچنین، یکی دیگر از دلایل تمایل افراد به راه‌اندازی کسبوکار خانگی، تمایل به ماندن در کنار اعضای خانواده و مراقبت از کودکان یا والدین مسن است. همه‌ی این موارد، و بسیاری موارد دیگر، می‌تواند منجر به روی آوردن افراد به راه‌اندازی شغل‌های خانگی شود، به‌ویژه پس از پاندمی کرونا که استقبال گسترده‌تری از این نوع کسب‌وکارها صورت گرفت.
اما مشکلاتی مانند نداشتن سرمایه‌ی اولیه، ناتوانی در خرید تجهیزات یا مواد اولیه، و ناتوانی در برآمدن هزینه‌های بازاریابی محصول، چالش‌های جدی برای این افراد ایجاد خواهد کرد. در این خصوص، دولت راهکاری تحت عنوان «وام مشاغل خانگی» ارائه داده است تا مسیر چنین افرادی را هموار سازد.
در حال حاضر، در ۱۵۰ کشور دنیا قانون مشاغل خانگی وجود دارد و کشورهای آمریکا، چین، کانادا، استرالیا، ایتالیا و هند از جمله کشورهای پیشرو در این حوزه هستند.
در این مقاله، شرایط دریافت وام مشاغل خانگی در ایران، مراحل ثبت‌نام، و… به تفصیل توضیح داده شده است.
وام مشاغل خانگی به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟
ابتدا باید توجه داشت که تمامی شروط دریافت وام مشاغل خانگی مربوط به قوانین سال ۱۴۰۳ است که شامل موارد زیر است:
1. نیاز به داشتن مدرک مرتبط با کسبوکار خانگی و مجوز آن شغل است.
2. فرد متقاضی باید بالای ۱۸ سال سن داشته باشد، کارت پایان خدمت گرفته باشد و سابقه‌ی کیفری نیز نداشته باشد.
3. بانک معمولاً برای درخواست وام به یک ضامن نیاز دارد.
4. فرد نباید جزو کارکنان دولتی (چه رسمی و چه غیررسمی) باشد؛ اما اگر بازنشسته‌ی دولتی باشد، مانعی ندارد.
۵. متقاضی برای کسب مدرک و مهارت مورد نیاز کسبوکار تا ۶ ماه فرصت دارد.
۶. فرد متقاضی نباید قبلاً از وام اشتغال استفاده کرده باشد.
7. می‌بایست محل سکونت دریافت‌کننده‌ی وام که محیط کسب و کارش نیز محسوب می‌شود، با نوع شغلش سازگار باشد و مزاحمتی برای همسایگان ایجاد نکند.
اولویت پرداخت وام به متقاضیان به چه صورت است؟
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران اعلام کرد: با توجه به سهم اعتبارات در نظر گرفته شده برای مشاغل خانگی، اولویت پرداخت با فارغ‌‌التحصیلان دانشگاهی، زنان سرپرست خانوار و مادران فعال در حوزه مشاغل خانگی است. همچنین در بین مادران شاغل در حوزه مشاغل خانگی، اولویت با مادرانی است که تعداد فرزندان بیشتری دارند.
وام کسبوکار خانگی به چه مشاغلی تعلق می‌گیرد؟
وام مشاغل خانگی در زمینه‌های مختلفی ارائه می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از: – پژوهش‌گری – طراحی لباس و عروسک – پرورش قارچ – پرورش گل و گیاه – تولید و فرآوری گیاهان دارویی – تکثیر و پرورش زالوی طبی – پرورش عقرب – تولید عرقیات گیاهی – تولید میوه خشک – فعالیت‌های شیلاتی مانند تکثیر و پرورش ماهیان زینتی، یا پرورش ماهی در استخرهای دو منظوره – زنبورداری – نرم‌افزار و رسانه‌های آنلاین – پشتیبانی سایت، برنامه‌نویسی و انیمیشن‌سازی – بازی‌های رایانه‌ای – هنرهایی مانند هنرهای تجسمی، هنرهای شنیداری، و صنایع دستی مانند نساجی، حوله‌بافی، تولید مصنوعات نمدی، و… – فعالیت‌های مربوط به پرورش حیوانات مانند اردک گوشتی، کرم ابریشم، زنبور عسل، گوسفند، گاو شیری، و… – صنایع کشاورزی مانند فرآوری و بسته‌بندی سبزیجات، انواع میوه‌های خشک، حبوبات و خشکبار، ترشیجات و شور، زیتون شور، و…
مراحل ثبت‌نام وام مشاغل خانگی چیست؟
ابتدا باید در سامانه smkh.mcls.gov.ir که تحت نظارت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، ثبت‌نام کرده و حساب کاربری ایجاد کنید. سپس گزینه‌ی «ثبت‌نام مستقل» را انتخاب کرده و احراز هویت شوید. در مرحله‌ی بعد، کسبوکار مورد نظر خود را جستجو کنید تا با ورود به درگاه ملی مجوزها، مجوز مربوط به آن کسبوکار را دریافت کنید.
در این مرحله، سامانه‌ی mojavez.ir توسط معاونت‌های مرتبط، امکان انتخاب عنوان شغلی را برای فرد متقاضی فراهم کرده تا از شرایط و نحوه‌ی دریافت مجوزهای لازم آگاه شود. همچنین، لازم است اطلاعات شخصی خود را در این سایت وارد کنید و تعهدنامه‌ی مربوط به کسبوکار را تأیید نمایید. یعنی متعهد شوید که کسبوکار خانگی خود را بر اساس شرایط اعلام‌شده، راه‌اندازی خواهید کرد.
صدور این مجوزها به دولت امکان می‌دهد تا شرایط متقاضیان را بررسی کند، مانند بررسی سلامت جسمانی آن‌ها. همچنین، امکان نظارت بر کسبوکار و اخذ مالیات و عوارض را فراهم می‌کند، و درصورت لزوم پیگیری تخلفات را تسهیل می‌کند.
علاوه‌بر سامانه‌ی mojavez.ir که امکان بررسی شکایات نیز دارد، می‌توان به سایت stsm.ir برای صدور و دریافت مجوز مراجعه کرد. پس از دریافت مجوزهای لازم، می‌توانید درخواست خود برای وام را ثبت کنید که در صورت تأیید، می‌توانید وام را دریافت و از آن استفاده کنید. همچنین، برای پیگیری وضعیت تأیید یا رد درخواست وام می‌توانید به سایت smkh.mcls.gov.ir مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که این وام توسط بانک‌ها و نهادهای مختلفی مانند بانک ملی، بانک صادرات، بانک ملت، بانک سپه، و… اعطا می‌شود؛ بنابراین ممکن است که هر کدام از این نهادها شرایط خاص خود را نیز داشته باشند.
مبلغ وام مشاغل خانگی و شرایط بازپرداخت آن چگونه است؟
دولت در سال ۱۴۰۳ برای هر نفر از متقاضیان وام مشاغل خانگی، مبلغ ۱۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته که نرخ سود این وام ۴ درصد است. همچنین، اگر ۴۰ نفر در یک کسبوکار پشتیبان مشغول به کار باشند، این وام می‌تواند تا سقف ۴ میلیارد تومان افزایش پیدا کند؛ برای مثال، اگر ۴ نفر مشغول به کار باشند، وام دریافتی آن‌ها مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان خواهد بود. علاوه بر این، اگر شاغلین کسبوکار خانگی مجوز خود را به صندوق تأمین اجتماعی ارائه دهند، می‌توانند به عنوان خویش‌فرما بیمه شوند و از مزایای آن بهره‌مند گردند.
آمار نشان داده که بیشتر شاغلان کسبوکار خانگی زنان بوده و نسبت آن‌ها به مردان دو برابر است. اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران، ۲٬۷۶۰ میلیارد ریال سهمیه برای متقاضیان وام مشاغل خانگی در استان تهران در سال جاری در نظر گرفته است. همچنین، بانک مرکزی دستورالعمل پرداخت این وام‌ها را برای سال ۱۴۰۳ به بانک‌های منتخب ابلاغ کرده است.
